At

Anlamadığım bazı kalıp sözler var...Deyim atasözü gibi , ama duyduğum zaman anlamlandıramadığım , anlamıyla kendisinin arasında da herhangi bir bağlantı bulunmayan sözler bunlar...'Bilmemek değil öğrenmemek ayıp' deyip çoğu zaman anlamlarına bakıyorum veya soruyorum , sonra sanki çok matah bir şeymiş gibi “vay canına” dediğim oluyor bu sözlere...Türk toplumunda “at” çok önemli olduğu için onla ilgili bir sürü de söz var...İşte onlardan bazıları :
“At hırsızı...”
“At hırsızı” nedir yani bir türlü anlamıyorum...Bir insan çalınacak şeyler arasından gidip de bir atı ne için seçer ? Atı , atsan atılmaz , saklasan bir yere saklanmaz...Atın sana itaat edip etmeyeceği de muallak...Ama çalınıyor nedense...Elbetteki bu sözün anlamı bu değil...TDK’ya göre bu sözün anlamı :
at hırsızı a. Kılık kıyafeti ve davranışları güven vermeyen kimse.
Toplum içinde çoğu zaman kullanıldığına şahit olduğum bir söz bu...Birisinin tipine bakıp “ulan bu adam da az at hırsızı değil ha” denildiğini duydum...At hırsızı olarak nitelenen adam acaba günde veya haftada kaç at çalıyordur ? At çaldığına göre büyük bir yılkı sahibi bir insandır galiba, gözümde öyle canlanıyor...Tabi şehir yaşamında biraz zor olacağı için şehir dışında olabilir bu yer...Kılık kıyafete bakıp bir insanı yargılamak ne kadar doğru bilmiyorum...Fakat “at hırsızı” denilen kişiye böyle bir yakıştırma yaparken insan biraz da neşeleniyor nedense...Bu yakıştırmayı yaparken genelde yanındaki kişiye bunu onaylatma ihtiyacı hissediyorsun...Beraber gülüyorsun , üstüne üstlük “at hırsızı” olan adam bu olaydan tamamen habersiz...İnsanlar çeşit çeşit işte ; güven vermeyen birinden bahsederken bile önemsemeyebiliyoruz...Bunun nedeni sanırım “at hırsızı”nın daha çok kılık kıyafetiyle alakalı...At hırsızı ne giyer acaba ? Hırsız olduğundan ötürü biraz değişik giyiniyor olabilir , bilmiyorum...Benim özellikle takıldığım nokta bu adamın at çalması...At çalıyor ve bu durumdan gocunmuyor...Kleptoman bir insan olma olasılığı da yüksek bu adamın...Bu sözün geçmişini araştırmadım ama eski olsa gerek diye düşünüyorum ; o zamanlarda genel olarak değerli bir şey olarak at çalınmış olabilir...Hala günümüzde böyleleri varsa , onlara hayatlarında başarılar diliyorum...

“Yolcunun atı tavlanmazmış...”
Bu sözü de misafirliklerde filan tam kalkma anında duyabilirsiniz...Gerçi çok yaygın kullanılmıyor günümüzde ama eskiden beri bu sözü duyuyorum ben...Hiçbir zaman bulunulan ortamda kalkma işlemini gerçekleştirecek yetkiye sahip olamadım ama , bunu gerçekleştiren kişiden hemen sonra bu sözü kullanmayı seviyorum...Saçma sapan bir vurgulama isteği oluyor bende bu sözü...Esasında “bir yere gitmeye karar vermiş bir insana dur gitme diyemezsin” anlamına geliyor bu söz...Fakat yine atla ilgili bir durum söz konusu burada da...Yolcunun bir atı var ve ev sahibi veya her kimse o kişi,onun tarafından yolcunun atı tavlanıyor bir şekilde ve yolcu atına binip gidemiyor...At tavlandığı için orada kalmayı yeğliyor bu tür durumlarda...”Delikanlının son sigarası istenmezmiş” sözü gibi bir söz bu...Bu sözle ilgili asıl saçma olan bir yere gitmek isteyen kişinin atının tavlanması...Zaten ev sahibi denilen kişinin “biraz daha otursaydınız , valla bırakmam” yalanından sonra bir de yolcunun atını tavlamasını beklemek saçma olur...O yüzden , bir yerden kalkan kişi için de bu sözü söylemek gereksiz gibi geliyor bana ama yine de kullanılıyor...
“At binmek”
Son olarak gıcık olduğum “at binmek” söz öbeği var ki , beni böyle kıllandırır ne zaman duysam...Etken bir durumdayken , kendini edilgen yapıp güya elit bir anlam ifade eden bir söz bu...At biniyorum , at bindim...Büyük iş başardın...
Kimisi atı tavlıyor , kimisi atı çalıyor,kimisi de at biniyor veya ata biniyor...At çok önemli...At güzel hayvan... At, canım at...